Prof. Dr. Atila BAĞRIAÇIK
Ar-Ge, Yenilik ve Tasarım Hibe Fonları,
Tasarım/Ar-Ge Merkezi Uygulayıcısı, YMM
14.05.2018
Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığına bağlı Ar-Ge ya da Tasarım Merkezi kuran firmalar, konsept geliştirme, tasarım ve doğrulama, prototip imalat ve fiziksel testlerden oluşan iş paketleri ile teknik esaslı prototip yapmaktalar – technical prototype ya da invention (Tasarım Merkezinde araştırma kısmı daha sınırlı olmak üzere). Bu çalışmalar Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı merkezleriyle ilgili.
Teknik prototiplerin pazarlanması için ticari prototipe yani inovasyona dönüşmesi gerekiyor, Oslo Kılavuzundaki 4 P’ye işlerlik kazandırmak gerekiyor.
– Tasarım departmanında OSLO Kılavuzuna göre mevcut ürünün fonksiyonel özelliklerinde ve kullanıcı kolaylıklarında yapılan iyileştirmeler ile gerçekleştirilen ürün yeniliğinin ihracat için pazarlama yeniliğinde bulunulması söz konusudur. OSLO Kılavuzunun 189.Paragrafında verilen örneğe göre; nefes alabilir, su sızdırmaz, vb. gibi yeni kumaşlar kullanılarak üretilen giysiler ürün yenilikleri olmakla birlikte, yeni bir müşteri grubuna yönelik olarak öngörülen giysiler için ya da ürüne daha yüksek derecede kişiye özellik kazandırarak daha yüksek kâr marjı sağlamak amacıyla yeni bir şeklin ilk kez piyasaya sürülmesi, bir pazarlama yeniliğidir. Pazarlama yeniliğinde (Paragraf 169), ürün tasarımı ve ambalajlaması (Product), ürün konumlandırılması (Place), ürün tanıtımı (Promotion) veya fiyatlandırmasında (Price) mevcut duruma göre önemli derecede değişiklikler söz konusudur (4 P’lerde önemli değişiklik). Burada kullanılan ürün tasarım değişiklikleri, ürünün fonksiyonel ve kullanıcı özelliklerini değiştirmeyip, ürün biçimindeki ve görünüşündeki, ambalajındaki değişiklikleri ifade etmektedir (Paragraf 172). Başka bir deyişle modelde ya da ürünün endüstriyel tasarımında önemli derecede bir değişikliğin gerçekleştirilmesi söz konusudur. Nitekim başvuru formunda moda ya da endüstriyel tasarımdan söz edilmektedir.
– Bu açıklamalara göre Ar-Ge /Tasarım Merkezinin kapsam ve amacı ile Tasarım Departmanının kapsam ve amacı farklıdır. Bu bağlamda bünyelerinde Ar-Ge ya da Tasarım Merkezi kuran firmalar endüstriyel tasarım ve ihracat boyutunda hibelerden yararlanmak için Ekonomi Bakanlığı Tasarım Tebliğine göre tasarım departmanına başvurmaktalardı. Ancak bu kez Bakanlık uzmanından gelen mailde, 26/4/2018 tarih ve 30403 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren düzenleme uyarınca Ar-Ge ya da Tasarım Merkezi statüsünü haiz şirketlerin bahse konu statüleri haiz süreler içerisinde tasarım ve ürün geliştirme projelerinin desteklenmesi imkânı bulunmamaktadır gerekçesi belirtilmektedir. Bizim görüşümüz iki teşvikin birbiriyle örtüşmediği şeklindedir.
– Ekonomi Bakanlığı uzmanının verdiği bir seminerde uzman, grubun başka bir firması varsa (bizce gerçek kişilerden oluşan KOBİ yapılanması uygun yapılanmadır) ve bu firma endüstriyel tasarım yapıp en az ortaklarıyla %51 hisseye sahip olduğu grup ana şirketine kestiği hizmet faturasıyla ana şirket üzerinden yaptığı tasarımın seri üretim ihracatını gerçekleştirirse, bu şekilde de desteklerden yararlanılır demişti. Bence doğru bir yaklaşım, ayrı tüzel kişiliğe sahip şirket üzerinden tasarım departmanı başvurusunu yapmak gerek.
