Prof. Dr. Atila BAĞRIAÇIK
Ulusal ve Uluslar arası Ar-Ge ve Yenilik Hibe
Fonları Uygulayıcısı, YMM
www.abdanmerymm.com
abdanmer@gmail.com
GİRİŞ
TÜBİTAK’a verilen Ar-Ge projelerinin verilme şekline göre 2012 yılı verilerine baktığımızda, firma bazında verilen tekil Ar-Ge proje sayısı 1501 ve 1507 için toplam 2050 iken iki veya daha fazla firmanın (genelde iki firmalı) ortak proje sayısı yaklaşık 60 adet gibi çok düşük düzeyde gerçekleşmiştir. Ortak projelerle firmalar arasında ileriye ve geriye doğru ortak sinerji yaratılır(matematiksel deyişle 2×2= 4’ün üzeri). Örneğin otomotiv sektörü için özel lazer makinasına ihtiyaç duyan bir otomotiv yan sanayi üreticisi, ürün iyileştirme için makine imalatçısını ortak projeye alarak, muhatap firma olarak Ar-Ge projesini verir. İki firma da desteklerden ve mali teşviklerden yararlanarak rekabetçi güçlerini artırırlar.
ORTAK PROJE VERMENİN AVANTAJLARI
– 1507 KOBİ Başlangıç Ar-Ge proje destek programında % 75 hibe destek oranı bireysel projelerde 3 projeye uygulanırken, 3 bireysel + 2 ortak proje olmak üzere 5 projeye uygulanabilecektir.
– 1501 Sanayi Ar-Ge proje destek programlarında hibe destek oranının alt limiti bireysel projelerde %40 iken, ortak projelerde bu orana %10 ilave edilmektedir.
– 1501 TEYDEB Uygulama Esaslarının 15/7) maddesinde “…şirketlerinin, programa başvurabileceği veya destek alabileceği proje sayısında sınırlama yoktur. Ancak, TÜBİTAK Başkanlığının belirleyeceği bir sayının üzerinde bu destek programı kapsamında projesi desteklenmiş olan kuruluşların, yeni bir proje önerisinin bu program kapsamında desteklenmesi için uluslararası destekli en az bir Ar-Ge projesi yürütmüş olmak veya bu destek programı kapsamında ortaklı en az bir TÜBİTAK projesi yürütmüş olmak şartını sağlaması istenebilir.” – Demek ki yurt içinde ortak proje vermeden ve AB projelerine katılmadan daha ilerisi için ar-ge’ projelerinden hibe almanın çok zor olacağının farkında olmak gerekiyor.
TEYDEB UYGULAMA ESASLARINA GÖRE ORTAK BAŞVURU MADDELERİ
MADDE 17 – (1) Kuruluşlar ortak proje önerisi başvurusunda bulunabilirler. Ortak proje başvurusu tek bir proje başvurusu biçiminde sunulur. Kuruluşların proje içerisindeki yapacakları faaliyetler ve bütçeleri her kuruluş için hazırlanmalıdır.
(2) Proje başvurusunda bulunan kuruluşun başka bir kuruluştan Ar-Ge hizmeti satın aldığı ve bu hizmetin projenin önemli bir kısmını oluşturduğu durumda, projedeki tüm Ar-Ge faaliyetlerinin değerlendirilip izlenebilmesi için; kuruluşların ortak proje başvurusu yapmaları ya da eş zamanlı olarak ayrı proje başvurusunda bulunmaları istenebilir.
(3) Bir projede desteklenen faaliyetlerin, başka bir kuruluşun projesinde hizmet alımı kapsamında olması durumunda bu hizmet alımı için destek talep edilmez, Ar-Ge faaliyetini yapan kuruluşun faaliyetleri desteklenir.
(4) Ortak proje başvurusu yapacak kuruluşların aralarında ticari ortaklık kurmaları zorunluluğu yoktur.
(5) Ortak projelerde projeye katılan kuruluşlardan biri, destek kararı sonrası imzalanacak proje sözleşmesinde muhatap kuruluş olarak belirtilir. Ödeme bildirimi ve destek karar yazıları hariç tüm yazışmalar bu kuruluşla yapılır.
(6) Ortak projelerin destek sürecinde, ortak kuruluşların projeden ayrılması, ortakların değişmesi, projedeki ortaklar arası iş planının değişmesi vb. durumlar, TÜBİTAK’a sunulur, yapılan değerlendirme ile ortak sunulan projenin desteklenmeye devam edip etmeyeceğine desteklenecekse hangi kapsamda destekleneceğine ilişkin karar verilir.
(7) Desteklenmesi uygun bulunan ortak projelerde dönemsel harcamalar sonrasında her bir katılımcıya proje harcamaları karşılığında destek oranı ayrı ayrı hesaplanır, ayrı ayrı destekleme yapılır.
– HAKEM DEĞERLENDİRME AGY 200’E GÖRE ORTAK PROJE DENETİMİ
Hakem, ortak projelerde: ortaklar arası yetki ve sorumlulukların tanımını; projedeki iş paylaşımını, proje liderliğinin açıkça belirlenmiş olmasını; fikri ve sınai mülkiyet haklarının paylaşımını ve ortakların birbirlerini tamamlayıcılığını irdeler. Ortak projelerde tüm ortak kuruluşlar ziyaret edilir.
(Kaynak:TÜBİTAK)
BİZİM YORUMUMUZ
– Bize göre ürün yeniliğini proje girişi yapan MUHATAP firma, süreç yeniliğini makine firması üstlenmeli. Başka bir deyişle ortak proje sonucunda piyasaya ürün yeniliği sunan firma, TÜBİTAK’a proje girişi yapmalı.
– Süreç yeniliği çıktısı makine, otomasyon, vb süreç firması tarafından fatura kesilerek ürün firmasına satılmalı.
– İki taraf arasında düzenlenecek sözleşmede, ürünün fikri ve sınai hakları ürün firmasına, makinenin fikri ve sınai haklarına makine firmasına ait olması önerilir.
– Proje toplam bütçesi içerisinde her bir ortağın payı % 25 ‘den aşağı olmamasında ortaklık mantığı gereği fayda var.
– Ortak projelerde aşağıdaki iş paketleri şablonu kullanılabilir:
(Firma A: Koordinatör Firma (Muhatap Firma)
Firma B: Makina Üretici Firma.
– Proje için, Firma A’dan bir proje koordinatörü ve proje yürütücüsü ile firma B’den proje yürütücüsü olması tavsiye edilir.)
SONUÇ
Ar-Ge projelerinde sürekli hibe desteklerinden yararlanmak için belli sayıdan itibaren (her firma mevcut yapısına göre bu optimal noktayı belirler) firmalarımız, Türkiye’de ve Avrupa Birliği’nde ortak projelere katılmak için pozisyon almalıdırlar. Aksi halde bize göre Ar-Ge hibelerinde süreklilik beklenmemelidir. Oysa 2023 ülkemizin hedefleri için Ar-Ge projelerinde süreklilik sağlanması, olmazsa – olmaz bir şarttır. Firmalarımızın şu anda çoklukla uyguladıkları maliyete dayalı rekabet gücünden, inovasyona dayalı rekabet gücüne erişmemiz bize göre ancak Ar-Ge ortak proje sayısını artırmakla olanaklıdır.
