Prof. Dr. Atila BAĞRIAÇIK
Ulusal ve Uluslar arası Ar-Ge ve Yenilik Hibe
Fonları Uygulayıcısı, YMM
GİRİŞ
TÜBİTAK’a verilen Ar-Ge projelerinin verilme şekline göre 2012 yılı verilerine baktığımızda, firma bazında verilen tekil Ar-Ge proje sayısı 1501 ve 1507 için toplam 2050 iken iki veya daha fazla firmanın (genelde iki firmalı) ortak proje sayısı yaklaşık 60 adet gibi çok düşük düzeyde gerçekleşmiştir. Ortak projelerle firmalar arasında ileriye ve geriye doğru ortak sinerji yaratılır(matematiksel deyişle 2×2= 4’ün üzeri). Örneğin Serbest Bölgede otomotiv sektörü için özel lazer makinasına ihtiyaç duyan bir otomotiv yan sanayi üreticisi, ürün iyileştirme için yurt içindeki makine imalatçısını ortak projeye alarak, muhatap firma olarak Ar -Ge projesini verir. İki firma da desteklerden ve mali teşviklerden yararlanarak rekabetçi güçlerini artırırlar.
ORTAK PROJE VERMENİN AVANTAJLARI
-1507 KOBİ başlangıç Ar-Ge proje destek programında % 75 hibe destek oranı tekil projelerde 2 projeye uygulanırken, 2 tekil+2 ortak proje ve 1 tekil proje olmak üzere 5 projeye uygulanabilecektir.
-1501 sanayi Ar-Ge proje destek programlarında hibe destek oranının alt limiti tekil projelerde %40 iken, ortak projelerde bu orana %10 ilave edilmektedir.
– 1501 Teydeb uygulama esaslarının 15/7) maddesinde “…şirketlerinin, programa başvurabileceği veya destek alabileceği proje sayısında sınırlama yoktur. Ancak TÜBİTAK Başkanlığının belirleyeceği bir sayının üzerinde bu destek programı kapsamında projesi desteklenmiş olan kuruluşların, yeni bir proje önerisinin bu program kapsamında desteklenmesi için uluslararası destekli en az bir Ar-Ge projesi yürütmüş olmak veya bu destek programı kapsamında ortaklı en az bir TÜBİTAK projesi yürütmüş olmak şartını sağlaması istenebilir.”
TEYDEB UYGULAMA ESASLARINA GÖRE ORTAK BAŞVURU MADDELERİ
MADDE 17 – (1) Kuruluşlar ortak proje önerisi başvurusunda bulunabilirler. Ortak proje başvurusu tek bir proje başvurusu biçiminde sunulur. Kuruluşların proje içerisindeki yapacakları faaliyetler ve bütçeleri her kuruluş için hazırlanmalıdır.
(2) Proje başvurusunda bulunan kuruluşun başka bir kuruluştan Ar-Ge hizmeti satın aldığı ve bu hizmetin projenin önemli bir kısmını oluşturduğu durumda, projedeki tüm Ar-Ge faaliyetlerinin değerlendirilip izlenebilmesi için; kuruluşların ortak proje başvurusu yapmaları ya da eş zamanlı olarak ayrı proje başvurusunda bulunmaları istenebilir.
(3) Bir projede desteklenen faaliyetlerin, başka bir kuruluşun projesinde hizmet alımı kapsamında olması durumunda bu hizmet alımı için destek talep edilmez, Ar-Ge faaliyetini yapan kuruluşun faaliyetleri desteklenir.
(4) Ortak proje başvurusu yapacak kuruluşların aralarında ticari ortaklık kurmaları zorunluluğu yoktur.
(5) Ortak projelerde projeye katılan kuruluşlardan biri, destek kararı sonrası imzalanacak proje sözleşmesinde muhatap kuruluş olarak belirtilir. Ödeme bildirimi ve destek karar yazıları hariç tüm yazışmalar bu kuruluşla yapılır.
(6) Ortak projelerin destek sürecinde, ortak kuruluşların projeden ayrılması, ortakların değişmesi, projedeki ortaklar arası iş planının değişmesi vb. durumlar, TÜBİTAK’a sunulur, yapılan değerlendirme ile ortak sunulan projenin desteklenmeye devam edip etmeyeceğine desteklenecekse hangi kapsamda destekleneceğine ilişkin karar verilir.
(7) Desteklenmesi uygun bulunan ortak projelerde dönemsel harcamalar sonrasında her bir katılımcıya proje harcamaları karşılığında destek oranı ayrı ayrı hesaplanır, ayrı ayrı destekleme yapılır
-HAKEM DEĞERLENDİRME AGY 200’E GÖRE ORTAK PROJE DENETİMİ
Hakem, ortak projelerde: ortaklar arası yetki ve sorumlulukların tanımını; projedeki iş paylaşımını, proje liderliğinin açıkça belirlenmiş olmasını; fikri ve sınai mülkiyet haklarının paylaşımını ve ortakların birbirlerini tamamlayıcılığını irdeler. Ortak projelerde tüm ortak kuruluşlar ziyaret edilir.
BİZİM ANALİZİMİZ -Bize göre ürün yeniliğini serbest bölgede faaliyet gösteren proje girişi yapan MUHATAP firma, süreç yeniliğin ise yurt içindeki i makine firması üstlenmeli.
-Makinenin ar-ge unsuru taşıyan şekillendirilmiş üniteleri , makine firması tarafından fatura kesilerek ürün firmasına satılmalı,
-İki taraf arasında düzenlenecek sözleşmede, ürünün fikri ve sınai hakları ürün firmasına,makinenin fikri ve sınai haklarına makine firmasına ait olması önerilir.
-Proje toplam bütçesi içerisinde her bir ortağın payı % 25 ‘den aşağı mevzuat gereği olamamakta,bizim tecrübemize göre % 40’dan aşağı olmamasında fayda var.Örneğin 1507 KOBİ ar-ge projelerinde, makine maliyeti ,proje total bütçesi max. 500 bin tl içinde yüksek paya sahip olacağından dolayı bize göre hibede denge sağlamak için; makinenin ar-ge unsuru malzemelerini makine firması tedarik eder ve şekillendirme faaliyetleri yaparak proje sonunda ürün firmasına fatura eder.Bu hususu iki firma arası imzalanacak sözleşmede fikri ve sınai haklar bölümünün alt açıklamasında “makine imalatı çıktılarının proje bitimi sonrasında bedeli karşılığında fatura edilerek ürün firmasına teslim edilir” gibi bir ibare kullanmakta yarar var.Makinenin standart parçalarının ürün firması tarafından da tedarik edilmesi , maliyetin iki firma arasındaki dengelenmesinde bir yöntem olarak değerlendirilebilir.Her iki taraf da projede tanımlanan ve kabul edilen harcamalarına göre hibeyi almaktadır.
-Bilimsel bakış açısı ile ortak projelerde aşağıdaki iş paketleri şablonu kullanılabilir:
Tanımlar;
Firma A: Koordinatör Firma (Muhatap Firma)
Firma B: Makina Üretici Firma
-Proje için, Firma A’dan bir proje koordinatörü ve proje yürütücüsü ile firma B’den proje yürütücüsü olması tavsiye edilir.
SONUÇ
Ar-Ge projelerinde sürekli hibe desteklerinden yararlanmak için belli sayıdan itibaren serbest bölgelerdeki üretim firmaları , bize göre Türkiye’deki tamamlayıcı üretici firmalarla ortak projeler yapmaları çok avantaj sağlıyor. 2023 ülkemizin hedefleri için Ar-Ge projelerinde süreklilik sağlanmalıdır. Serbest Bölgedeki üretici firmaların giderek maliyete dayalı rekabet gücünden, inovasyona dayalı rekabet gücüne geçmelerinde büyük fayda var.
