GÜNCELLENMİŞ TÜBİTAK-TEYDEB 1507 VE 1501 DESTEK PROGRAMLARI TEŞVİKLERİ

Prof. Dr. Atila BAĞRIAÇIK
Ulusal ve Uluslar arası Ar-Ge ve Yenilik Hibe
Fonları Uygulayıcısı, YMM

www.abdanmerymm.com

abdanmer@gmail.com

A-GİRİŞ

01 Temmuz 2012 tarihi itibariyle Türkiye’deki Sanayi Kuruluşları ve Yazılımcılar için TUBİTAK’ın Ar-Ge desteklerinde önemli artışlar oluştu. Aşağıda bunları analiz ediyoruz. Aslında TUBİTAK’ın Ar-Ge Teşviklerindeki bu artış gerekliydi.

Dünyaca ünlü INSEAD (INStitut Européen d’ADministration des Affaires or European Institute of Business Administration) 2012 sonuçlarına ilişkin Küresel İnovasyon (Yenilikçilik) Endeksine göre ülkemiz toplam 117 ülke içerisinde 74. sırada yer almaktadır. İnovasyon faaliyetlerinin desteklendiği TÜBİTAK Ar-Ge projelerindeki yeni düzenlemeler ile bu sıramızı arttıracağımıza inanmaktayız.

B-TÜBİTAK 1507’deki değişiklikler;

Küçük ve Orta Büyüklükte İşletme (KOBİ) 18.11.2005 tarihli ve 25997 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan KOBİ Yönetmeliğine ve 4 Kasım 2012 tarihindeki son değişikliğe göre; 10 kişiden az yıllık çalışan istihdam eden ve yıllık net satış hasılatı ya da mali bilançosu bir milyon YTL´yi aşmayan çok küçük işletmeler mikro işletme, 50 kişiden az yıllık çalışan istihdam eden ve yıllık net satış hasılatı ya da mali bilançosu sekiz milyon YTL´yi aşmayan işletmeler küçük işletme, 250 kişiden az yıllık çalışan istihdam eden ve yıllık net satış hasılatı ya da mali bilançosu kırk milyon YTL´yi aşmayan işletmeler de orta büyüklükteki işletme olarak belirlendi.

KOBİ’lerin şimdiye kadar ilk iki proje bütçesi limiti 400.000,00.-TL.’den 500.000,00.-TL.’ye çıkartıldı. Şimdiye kadar ilk iki projesi maksimum %75 oran ile desteklenen KOBİ projeleri 01 Temmuz 2012 tarihinden itibaren en az ikisi ortaklı başvuru olmak şartıyla ilk beş projeden %75 destek alabilme olanağı getirildi (başka bir deyişle, 3 tekli +2 ortaklı proje ya da 3 tekli 1507 proje ve sonrasında % 40-60 destek oranlı sayı ve bütçe limiti olmayan 1501 sanayi projeleri ).

Bu uygulama ile firmalarımız ortak proje yapmaya yönlendirilerek özellikle Uluslar arası Ar-Ge Destek Programları olan EUREKA, EUROSTARS, AB 7. Çerçeve programlarının kümelenme projelerine katılmaya teşvik edilecektir. Biz Türkiye olarak AB 7. Çerçeve programlarına 700 milyon EURO katkıda bulunurken, proje azlığı ve verilen projelerdeki eksiklikler nedeniyle verdiğinin ancak %5’inden yararlanılıyor,başka bir deyişle batılı firmaları finanse ediyoruz. Ayrıca bu uygulama ile genelde ürün iyileştirmesi yapan büyük firmalar ile otomasyon ve makine imalatı şeklindeki süreç iyileştirmesi yapan KOBİ’ler arasındaki sanayi işbirliği artacaktır.

C- TÜBİTAK 1501’deki değişiklikler;

1501 Sanayi AR-GE projelerinde yani KOBİ dışındaki büyük firmaların ilk projeleri ile KOBİ olup da ortaksız başvurularda üçüncü projeden sonra , en az iki ortaklı projelerde altıncı projeden itibaren TUBİTAK projelerinde bu program uygulanır. Başlıca yenilikler;

Şimdiye kadar ön koşul olarak değerlendirilen( kısa vadeli banka borçları / özsermaye) oranı 2,50 ‘u geçemez rasyosu ile (dönen varlıklar / kısa vadeli yabancı kaynaklar) oranı 0,25’ten yüksek olması gereken cari oranın kaldırılması Ar-Ge projelerinin verilmesinde rahatlık yaratmıştır.

Şimdiye kadar KOBİ’lerde uygulanan Yeminli Mali Müşavirlik Proje Harcamalarının desteklenmesine , yeni değişiklikle 1501 projelerinde de uygulanması artı bir gelişmedir.

Şimdiye kadarki 1501 programındaki uygulamada temel destek oranı %50 idi ve ek desteklerle maksimum %60’a çıkabiliyordu. 01 Temmuz 2012 tarihinden itibarenki uygulamada ise bu oran %40’a çekilerek öncellik verilen konulara ve parametrelere ilave desteklerle daha büyük önem verilmeye çalışılmaktadır.

 * Projelerin Dönemsel Destek Oranını belirlemede esas alınan ve ulusal hedeflerimiz açısından da önemli olan; firmalar arası “ortak proje yapma”, ülke “öncelikli alanlarında” proje yapma, “üniversite-sanayi işbirlikleri”ni artırma, özel sektörün “Ar-Ge harcamaları”nı artırma gibi, “İlave Destek”lere konu parametrelere daha fazla önem ve özendiricilik kazandırmak üzere, temel destek oranı ile destek oranı üst sınırı arasındaki fark %10’dan %20’ye çıkarılmıştır.

* İlave desteğe konu parametrelerin kapsamı ve etkinlik katsayıları artırılarak; ortaklı projelere, öncelikli alanlardaki projelere, gelir tablosu ve/veya bilançosunda Ar-Ge gideri kayıtlı olan firmaların projelerine, Üniversite/Kamu Araştırma Merkez ve Enstitüsü işbirliği içeren projelere ve özellikle toplam giderleri içinde personel gideri oranının yüksek olduğu mikro ve küçük ölçekli KOBİ’lerin projelerine aşağıdaki detaylı açıklanan avantajlar sağlanmıştır.

* 1501’e sağlanan yeni Avantajlar :

1. a) Ortak başvurulan ve yürütülen projeler için her bir kuruluşun temel destek oranı %25 oranında arttırılır, diğer bir deyişle temel destek oranı olan % 40’a 10 puan ilave edilir. Ancak bu oran projenin son döneminde ortaklığın proje sonuna kadar sürdürülmesi halinde, tüm dönemlerin desteklemeye esas harcama tutarları toplamına uygulanır.
2. b) Kuruluşun, bir önceki yıla veya bir önceki hesap dönemine ait Ayrıntılı Bilançosunda aktifleştirilen net Araştırma ve Geliştirme Giderleri (Ar-Ge Giderleri) ile Ayrıntılı Gelir Tablosundaki gerçekleşen Araştırma ve Geliştirme (Ar-Ge Giderleri) toplamının aynı hesap dönemindeki toplam net satış hasılatına oranına göre, ilgili dönemdeki harcama ve giderlere uygulanan temel destek oranı, aşağıda gösterilen oranlarda artırılır.

(Ar-Ge Gideri / Toplam Net Satış Hasılatı ile uygulanacak artış oranı)

1) Sıfırdan büyük ve %1’den küçük ise %12,5 artış oranı,

2) %1’e eşit veya büyük ve %2’den küçük ise %18,75 artış oranı,

3) %2’ye eşit veya daha büyük ise %25 artış oranı.

1. c) 1501 Sanayi AR-GE projelerinde Personel harcamaları, büyük işletmelerin projelerinde %60, orta ölçekli KOBİ niteliğindeki işletmelerin projelerinde %75, mikro ve küçük ölçekli KOBİ niteliğindeki işletmelerin projelerinde ise %90 oranında destek kapsamına alınır. Projenin Ar-Ge faaliyetinde doktoralı araştırması istihdam edilmesi durumunda ise bu personele ilişkin harcamanın %100’ü destek kapsamına alınır.
2. d) Kuruluşun belirli bir proje bazında Türkiye’deki bir üniversiteden, kamu araştırma merkez ve enstitülerinden veya üniversitelerdeki öğretim elemanlarından üniversite elemanlarından üniversite döner sermayesi üzerinden veya Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde yerleşik şirketler üzerinden projedeki Ar-Ge çalışması ile ilişkili danışmanlık, test, deney, analiz vb hizmet alımları için sağlanan destek oranı %100 oranında arttırılır, bir başka deyişle KDV’siz fatura bedelinin % 80’i destek kapsamına alınır.
3. e) Öncelikli alanlardaki projeler için sağlanan temel destek oranı %25 oranında arttırılır, bir başka deyişle temel destek oranına % 10 ilave yapılır. Öncelikli alanlar “enformatik, esnek üretim/esnek otomasyon, uzay ve havacılık teknolojileri, gen mühendisliği/biyoteknoloji, ileri malzeme teknolojileri, çevreye duyarlı teknolojiler” olarak belirlenmiştir. Burada dikkat edilecek husus, dolaylı olarak öncelikli alana girdiği düşünülen projeler için bu değerlendirmenin söz konusu olmayıp, ilişkinin doğrudan olması gerektiğidir.
4. f) Yüksek bütçeli (> 10 milyon TL) proje başvurularında, proje kapsamında bütçenin en az %7’si kadar KOBİ’lerle ve en az %3’ü kadar Üniversitelerle/Kamu Araştırma Merkez ve Enstitüleri ile işbirlikleri yapma zorunluluğu getirilerek, KOBİ, Sanayi, Üniversite ve Araştırma kurumları arasındaki işbirliği teşvik edilmektedir.
5. g) YMM hizmet bedeli destek kapsamına alınmıştır. Son döneme ait YMM faturası, AGY 500 raporunun yazılmasına kadar düzenlenip, ödemesi yapılırsa, destek kapsamına dahil edilmektedir.

Not: TÜBİTAK’a 1 Temmuz 2012 den sonra proje girişi yapan tüm firmalar, giriş esnasında M014 ve M015 Formlarında gösterilen danışmanlık, hizmet ve fason işçilik alımları için tedarikçi firmalardan alınacak ön teklif, proforma ya da sözleşmeleri PDF formatı ile geçmek durumundalar, aksi halde sistem kabul etmemektedir.

 1501 Sanayi AR-GE projelerindeki değişiklikler ile ilgili ara değerlendirmemiz;

1) Yukarıdaki ilave desteklerle, desteklemeye esas harcama tutarına uygulanan toplam destek oranı %60’ı geçemez.

2) 01 Temmuz 2012 tarihinden itibaren TUBİTAK’a yapılacak AGY 500 YMM raporunda yukarıdaki destek oranları uygulanır.

3) Artık bundan sonra Ar-Ge Muhasebesi kayıtlarını yaparak bilanço kaleminde 263’lü hesapta gösterilmesi, %40 olan temel destek oranına kademeli olarak % 5, %7,5 ile %10 oranında ilave edilmesini sağlamaktadır. Firmaların muhasebe sisteminde Ar-Ge muhasebesinin, normal üretim faaliyetlerinden ayrıştırılması,5746 sayılı Ar-Ge Teşvik Kanununun mali teşviklerinden yararlanmak için de esas teşkil etmektedir.

4) Tasarım analizlerinin Üniversiteden yada Teknokentteki bir Ar-Ge sağlayıcısından sağlanması halinde %40 olan temel destek oranı %100 arttırılarak %80 çıkmakta. Örneğin bu firmanın 15.000,00.-TL. (KDV hariç) fatura kesmesi halinde 12.000,00.-TL.’sini TUBİTAK hibe olarak geri vermektedir.

 5) 1501 Sanayi AR-GE projelerinde Personel harcamalarının, büyük işletmelerin projelerinde %60, orta ölçekli KOBİ niteliğindeki işletmelerin projelerinde %75, mikro ve küçük ölçekli

KOBİ niteliğindeki işletmelerin projelerinde ise %90 oranında destek kapsamına alınması; genelde daha fazla ar-ge personelinin istihdamına(özellikle yazılım şirketlerinde) ve mühendis ağırlıklı teknoloji yoğun çalışan firmalarda ise ar-ge merkezi kurma çalışmalarının daha da yoğunlaşmasına yol açacaktır.

D- TÜBİTAK 1501 ile 1507’deki ortak değişiklik;

1501 ile 1507 Programlarının her birinde uygulanmak üzere; KOBİ’lerin başarıyla tamamlanan projelerinde; proje fikrini çıkaran ve proje boyunca kuruluşta çalışan, “fikir sahibi araştırmacı”ya 7.500 TL teşvik ödülü verilmesi uygulaması başlatılmıştır. Özellikle bu yolla KOBİ’de çalışan personelin yeni fikirler ve yeni icat yapmaları teşvik edici olduğundan ülkemizin Küresel İnovasyon (Yenilikçilik) Endeksimizin yükseleceğine inanmaktayız.

 E-SONUÇ

Yukarıda tanımladığımız 01 Temmuz 2012 tarihinden itibaren yürürlüğe giren TUBİTAK Ar-Ge desteklerinin arttırılması firmaların daha çok Ar-Ge projesi vererek rekabet güçlerini ve ihracatlarını arttıracağı, ortak projelere olan destekle daha çok AB projelerine eğilim duyacağımızı ve KOBİ’lerdeki çalışanların yenilikçi fikirlerinin ekstra 7.500,00.-TL. ile teşvik edilmesinin Uluslararası Küresel İnovasyon (Yenilikçilik) Endeksimizi yükselteceğine inanmaktayız.