Prof. Dr. Atila BAĞRIAÇIK
Ar-Ge, Yenilik ve Tasarım Hibe Fonları,
Tasarım/Ar-Ge Merkezi Uygulayıcısı, YMM
19.05.2022
Viyana’da doktora çalışmaları sırasındaki derslerimde Modern Bilimsel yöntem aşamalarını 1934 yılında kaleme aldığı Karl Popper’in kitaplarından öğrendim. Bu aşamaları bugün Ar-Ge proje çalışmalarında uyarlama yaparak aşağıdaki şekilde uyguluyorum ve doğrululuğunun onaylandığını görüyorum:
A) BİLİMSEL YÖNTEMİN BEŞ AŞAMALI ŞEMASI Bilimsel yöntemi K.R.Popper’in “The Logic of Scientific Discovery, Routledge, 2010” eserinden yararlanarak birbirini takip eden beş aşamada analiz etmek mümkündür.
1. PROBLEMLER: Bilimsel araştırmalar yapılırken rastgele bir konu değil, eldeki kuram, hipotez, beklenti ya da varsayımla çelişen uygulamalar gözlemlediğimizde, bu çelişkiyi çözecek yeni açıklamalar için araştırmaya girişilir. Başka bir deyişle, bilimsel araştırmaların hareket noktası hep problematik bir durumdur. Popper’in belirttiği gibi “Hayat problem çözmektir”. Bana göre hayatta rahatlık aramayıp sürekli tehlikelere karşı tetikte olmalıyız. Proje hazırlığında da başlangıç noktası, ürün ve süreçlerde yaşadığımız sorunlar, rakiplerden geri kalma, Pazar payı daralması, küresel rekabetle baş edememe gibi bizi sıkan, gelişmemizi engelleyen konular ile bunların sebeplerini araştırmak oluyor. Bu bakımdan biz; yaşadığımız sorunları gelişmek için bir fırsat gözüyle bakarız, aksi halde standart ve rutin işler yapmaya devam ederiz.
2. ÇÖZÜM DENEMELERİ: Mevcut sorunu iyice formülleştirdikten sonra, sıra ulaşmak istediğimiz amaç ve hedef ile bunlara ulaştıracak birden fazla çözüm denemelerinin belirlenmesine geliyor. Sorun tekil olabilir, ancak çözümler çoğul olmalı ve belirlediğimiz kriter ya da parametrelere göre alternatifleri değerlendirmemiz gerekiyor. Proje yazarken de aynı yola başvurarak, projenin hedefleri, mukayeseli yenilikçi unsurları ve bu yenilikçi unsurlara ulaştıracak araç, yöntem, teknik usul ve gereçleri belirlemede birden fazla deneme yöntem çözümlerinin belirlenmesi gerekiyor. Bu konuda çok iyi literatür tarama, patent tarama, fikirlerin elle tutulur hale gelmesi için ön prototipler oluşturma gibi çalışmalar yapmak zorunludur.
3. ORTADAN KALDIRMA: Bu aşamada amaca ulaştıracak birden fazla Çözüm denemelerini belirlediğimiz kriter ya da parametrelere göre, yapacağımız mühendislik hesapları ve bilgisayar ortamındaki analizler yoluyla bize en uygun olan çözüm denemesini seçerek, diğer çözümleri uygun değildir diye ortadan kaldırmak gerekir (Ar-Ge sistematiği). Bilimsel yöntem, projenin yenilikçi ve özgün yönlerinin doğrulanması (verify) kadar, uygun olmayan deneme çözümlerinin yanlışlanmasını da (falsify) denememiz gerektiğini belirtir. Ortaya çıkardığımız yenilikçi ve özgün yönler, belli değer ve yapısal prensiplerde geçerlidir. Bu bakımdan diğer değer ve ilişkileri içeren yöntemleri elemek gerekir. Ürün ve süreç tasarımında; geçerlilik alanını daraltmak suretiyle yanlışlanabilirlik, sınanabilirlik ve doğru çıkması koşuluyla bilgi sağlayıcı içeriğin en yüksek olduğu değerlerin elde edilmesi amacıyla proje süresince optimizasyon çalışmaları mutlaka yapılmalıdır.
4. BELİRSİZLİKLER: Deneme çözümlerinin amaç ve hedeflere ulaşılmasında daima bilimsel ve teknolojik belirsizlikler olacağını dikkate almak gerekir. Çünkü deneme çözümleri bir öngörü yada bir tahminden ibarettir. Bir bakıma “A’ya ulaşmak için B’yi yapmalıyız ya da B’yi yaparsak A olacaktır” şeklindeki öndeyidir. Bu öngörülerin yanlış çıkması, bilimsel ve teknolojik belirsizlik, riskler içermesi sıkça karşılaşılan normal bir durumdur. Bu risklerin belirlenip, önleme planlarının yapılması gerekir (Ar-Ge unsurları). Bu bakımdan proje oluşturma aşamasında prototip imalata geçmeden önce tasarım düzeyinde mühendislik analizlerinin ve optimizasyon koşullarını sağlayan bilgisayar ortamında analizler yapılmalıdır.
5. YENİ PROBLEMLER: Bilimsel çalışmalarda kesinlik olmayıp, vardığımız sonuçların her zaman geçici olarak doğru olduğunu dikkate almamız gerekir. Bulduğumuz çözüm her an başka daha iyi bir çözüme yerini bırakabilir. Her problem çözmede ya da proje oluşturmada bilgimizle beraber bilgisizliğimiz de artmakta, hatta cevaplardan çok sorularımız olmaktadır. Bu yeni soruları cevaplamak için araştırmaya devam edilerek; insan, kültür ve toplumun bilgisinden oluşan bilgi dağarcığımız sürekli gelişmesine yardım etmeliyiz. Bu bağlamda Ar‐Ge ve yenilik projeleri oluşturma sürecinde bir defaya mahsus Ar‐Ge projesi yapıp, orada durmayarak sürekli proje vermek suretiyle, firmalarımız yeni pazarlama anlayışında farklılığı ifade eden “tasarım ve inovasyon” çalışmalarını hızlandırmış olacaklardır. Kaynak: http://www.abdanmerymm.com/ar-ge-ekonomi-ve-toplumda-mutlulugu-elde-etmemizin-sirri-nedir.html
Kaynak: Karl Raimund Popper, Hayat Problem Çözmektir, YKY
B) Bu kez Haber Türk’te Fatih Altaylı soruyor; Emekli Büyükelçi Üner Kırdar ve Prof. Dr. Celal Şengör yanıtlıyor programında Atatürk’ümüzün, Popper’den önce bilimsel yöntemi formüle ederek uyguladığını Celal Hocamdan dinleyince Ata’mızın başarılarının sebebini daha iyi anladım, huzur ve mutluluğum bu sebeple çok arttı. Kaynak: http://www.haberturk.tv/programlar/video/teke-tek-ozel-5-ekim-2017-4-bolum-mustafa-kemal-ataturk–uner-kirdar-celal-sengor/333579
C) Atatürk:” Hayatta en hakiki yol gösterici bilimdir”.
– Elon Musk, Twitter hesabından Atatürk’ün ‘Eğer bir gün benim sözlerim bilimle ters düşerse, bilimi seçin’ sözünü paylaştı.
– Goethe, eseri Faust’ta şeytana aşağıdaki dizeleri söyletmektedir: “Bırakırsan artık akıl ve bilimi, İnsanoğlunun sahip olduğu en yüce gücü, Mutlak benim olursun”.
